Yaygın Gelişimsel Bozukluk Nedir?

Yaygın gelişimsel bozukluklar, doğuştan gelmesine karşın yaşamın ilk yıllarında kendini gösteren karmaşık bir nöro-gelişimsel bozukluktur.

Yaygın Gelişimsel Bozukluklar’ın en temel özelliği iletişim kurmada zorluk ve buna bağlı olarak sosyal ilişkilerde zayıflıktır. Yenidoğan ve erken çocukluk döneminden itibaren gelişimsel farklılıklar söz konusu olabilmektedir: göz teması kurmama, ismi ile hitap edildiğinde bakmama, arkadaşları ile ilişki kurma isteğinin olmaması. Yaygın Gelişimsel Bozukluklar’ın diğer bir özelliği dil gelişiminde gecikme veya dil becerisinin hiç kazanılamamasıdır. Zihinsel gelişimlerine baktığımızda IQ puanlarının oldukça farklı olduğunu görebiliriz. Yaygın Gelişimsel Bozukluk tanısı almış çocukların zihinsel becerileri, en ağır düzeydeki zekâ geriliğinden üstün zekâya kadar geniş bir aralıktadır. Yaygın Gelişimsel Bozukluklar beş grupta incelenmektedir.

Otizm

En bilinen ve en sık görülen yaygın gelişimsel bozukluktur. 6 aydan itibaren belirti vermeye başlar: etkileşim sırasında ebeveynlerle göz teması kurmama ve ebeveynlerin gülüşüne karşılık gülümsememe, anneyi aramama gibi. Daha ilerleyen dönemlerde konuşmaya hazırlık olan ses taklit etmedikleri, iletişim kurmaya yeltenmedikleri, isimlerine bakmadıkları gözlemlenir. Buna ek olarak bazı tekrarlananı hareketler (el çırpma, ayak vurma, kafa sallama, vb) gözlemlenebilir. Ama bu tanı koymak için bir koşul değildir. Birçok otizmli çocuk bu tekrarlayan hareketleri yaparken bazıları hiç yapmayabilir. Değişik ilgi alanlarının olması, belli konularda aşırı takıntı geliştirme, bazı objelerle takıntılı bir şekilde oynama gibi davranışlar sergileyebilirler. Bazılarının duyuları çok gelişmiştir. Yüksek ses, koku ve dokunsal uyaranlardan çabuk rahatsız olup aşırı tepki gösterebilirler ya da hiç tepki göstermeyebilirler.

Atipik Otizm

Atipik otizm, başka türlü adlandırılamayan bozukluk olarak da adlandırılmaktadır. Otizmin tanı kriterlerini tam olarak karşılamayan ama otizm belirtilerinin birçoğunun bulunduğu çocuklar bu tanıyı alırlar. İletişim bozukluğu, farklı davranışlar ve duygusal olgunluğun yaşına uygun olmaması söz konusudur.

Asperger Sendromu

Asperger Sendromu olan bireyler, bilişsel yetersizlikler ve dil gelişimi anomalileri göstermezken sosyal gelişim ve ilişki kurma açısından otizmdeki sıkıntıları yaşarlar. Bu çocuklar sosyal iletişimdeki ipuçlarını algılama ve sosyal durumları yorumlama becerisinden yaşıtlarına göre başarısızdırlar. Benmerkezci bir tutum içindedirler ve günlük yaşamın işleyişinin dışında kalırlar. Her ne kadar arkadaşları ile olmak ve sosyal iletişim konularında istekli olsalar da bu alanlarda başarılı olmakta zorlanırlar. Çünkü sözel olmayan dili anlamlandırmakta güçlük yaşamaktadırlar. Esnek değildirler. Olaylara göre pozisyon almakta ve sosyal manevralar yapmakta zorlanırlar. Değişik ilgi alanlar vardır: arabalar, politika, savaş, mekanik vs. gibi. Bu konularda derinlemesine bilgi sahibi olup takıntılı şeklide konuşmak isterler. Karşı tarafın isteklerini fark edemedikleri ve hep kendi ilgi alanlarında konuşmak istedikleri için bir süre sonra sosyal gruplara davet edilmemeye başlayabilirler. Bazılarının matematik, müzik, sanat ve tarih gibi alanlarda üstün yetenekleri olabilir. Otizmli çocukların aksine zihinsel olarak ve dil alanında ortalama ve üzeri beceriye sahip olduklarından konuşmayı severler. Bu nedenle okula başlamadan pek tanı almazlar.

Çocukluğun Dezintegratif Bozukluğu

Bebeklik ve çocukluk döneminin başlarında normal bir gelişim gözlenirken ortalama 2-4 yaşları arasında dil, motor ve sosyal beceri kaybının başladığı görülür. Tuvalet eğitimi almış çocuklar aniden tuvaletlerini tutamamaya, konuşan çocuklar konuşmamaya başlayabilir. Oyun oynama becerileri gerileyebilir. Yapılan araştırmalar bu durumun neden kaynaklandığını henüz bulamamışlardır.

Rett Sendromu

Rett sendromlu bireylerde ilk dönemlerde herhangi bir gelişimsel sıkıntı gözlenmez. Ancak 5 ay ile 48 ay arasında baş büyümesinin azaldığı görülür. Önemli diğer bir belirti el ve ayakların daha küçük olmasıdır. Tekrarlayıcı el hareketleri görülür. Bilişsel alanda gerilik yaşarlar. Sosyal iletişim, vücut koordinasyonu ve dil alanlarında önemli gerilik söz konusudur.